شرب خمر چیست؟ [شرایط اثبات و مجازات آن]

شرب خمر در قانون مجازات اسلامی ایران یک جرم بزرگ است. این جرم از نظر شرعی هم مهم است. در این مقاله، به بررسی کامل این موضوع می‌پردازیم.

نکات کلیدی:

• تعریف شرب خمر
• شرایط اثبات شرب خمر
• مجازات شرب خمر
• موارد سقوط مجازات شرب خمر
• حد شرب خمر
• شرایط تحقق جرم شرب خمر

تعریف شرب خمر:

اصطلاح “شرب خمر” در فقه و حقوق جزا به معنای مصرف مشروبات الکلی یا مایع مست‌آور است. این اصطلاح از نظر لغوی از ترکیب کلمه “شرب” به معنای نوشیدن و “خمر” به معنای هر نوع مایعی که سکرآور یا مستی‌آور باشد، برآمده است. مفهوم این اصطلاح به مصرف مشروباتی اشاره دارد که باعث افت دستاوردهای عقلانی فرد می‌شود و تأثیر مست‌آور دارد,

با توجه به تعریف مذکور در خصوص شرب خمر باید عرض کنم در قانون  جدید مجازات اسلامی ایران، در قوانین جدید مجازات اسلامی که در سال ۹۲ به تصویب رسیده است، در بخش حدود؛ مواد ۲۶۴، ۲۶۵و ۲۶۶ و مواد دیگر در بخش تعزیرات به مجازات جرم شرب خمر پرداخته شده است. شرب خمر به هر شکلی که باشد، شامل خوردن، تزریق، یا تدخین هر نوع مایع مست‌کننده، خالص یا مخلوط، موجب حد یا مجازات خاصی می‌شود. حتی خوردن آبجو نیز در تبصره مرتبط ماده ۲۶۴ به مجازات اشاره دارد، حتی اگر فرد مست نشود جرم است و فرد در صورت اثبات مستحق مجازات میباشد .

شرایط اثبات شرب خمر:

1-    اقرار متهم

طبق ماده ۱۶۴ قانون مجازات اسلامی، اقرار معتبر به معنای اخبار شخص از ارتکاب جرم توسط خودش است. در خصوص شرب خمر:

• شرایط اقرار:
  • اقرار باید صریح، روشن و بدون ابهام باشد.
  • فرد باید بالغ، عاقل و مختار باشد (نه در حالت مستی، اجبار یا اکراه).
• دفعات اقرار:
  • برای اثبات شرب خمر، یک‌بار اقرار کافی است (بر خلاف برخی جرایم مانند زنا که چهار بار اقرار لازم است).

2- علم قاضی:

طبق ماده ۲۱۱ قانون مجازات اسلامی، علم قاضی یکی دیگر از راه‌های اثبات جرم است:

• علم قاضی بر اساس شواهد و مستندات موجود در پرونده شکل می‌گیرد.
• شواهد ممکن است شامل:
  • گزارش مأموران انتظامی
  • آزمایش‌های پزشکی (مانند تست الکل)
  • مشاهده عینی قاضی یا قراین دیگر
• علم قاضی باید مستدل باشد و قاضی نمی‌تواند صرفاً بر اساس حدس و گمان حکم صادر کند.

3- شهادت دو نفر مرد عادل:

شهادت نیز یکی از ادله اثبات شرب خمر است:

• طبق ماده ۱۷۴ قانون مجازات اسلامی، برای اثبات شرب خمر نیاز به شهادت دو مرد عادل وجود دارد.
• شاهدان باید:
  • واقعه را به صورت مستقیم مشاهده کرده باشند.
  • دارای شرایط عدالت، بلوغ، عقل و… باشند.
• شهادت باید به گونه‌ای باشد که هیچ تردیدی در صدق گفته‌های آن‌ها ایجاد نشود.

مجازات شرب خمر:

ماده ۲۶۵ این قانون، برای مصرف مسکرات به هر شکلی، از جمله شرب خمر، ۸۰ ضربه شلاق را تعیین کرده است. این مجازات برای هر دو جنس یکسان اعمال می‌شود و بر اساس قانون جدید مجازات اسلامی تفاوتی بین زنان و مردان در این خصوص وجود ندارد.

همچنین در ماده ۷۰۱ آمده  در صورت استعمال مشروبات در اماکن عمومی، علاوه بر ۸۰ ضربه شلاق، فرد ممکن است به حبس از ۲ تا ۶ ماه نیز محکوم شود، که این مجازات در مکان‌های عمومی و در مواقعی علنی اعمال می‌شود.

شرب خمر در مرتبه اول:

 حد مصرف مشروبات الکلی ۸۰ ضربه شلاق می‌باشد. البته، قاضی ممکن است با توجه به شرایط و ملاحظات مختلف، حکم را با کمی تخفیف یا افزایش اعمال کند. در علاوه بر حد شرعی، ممکن است مجازات‌های دیگری نیز اعمال شود، از جمله زندان و جریمه نقدی

شرب خمر در مرحله دوم:

مجازات شامل ۸۰ ضربه شلاق می‌شود. تا قبل از صدور رای دادگاه، ممکن است با انجام برخی اقدامات و موارد مشخص، تخفیف مجازات یا حتی برائت از اتهام ممکن باشد. همچنین، سابقه سوء جرمی متهم در سجل کیفری شخص تا دو سال باقی می‌ماند و این موضوع ممکن است در تعیین مجازات تأثیرگذار باشد که البته  در تکرار جرم شرب خمر باعث میشود تخفیف و تبدیل مجازات ها تا حد زیادی قابل تبدیل نباشد و ممکن است شخص نتواند از رأفت و تخفیفات قانونی استفاده نماید.

در صورت تکرار و اعمال حدود و مجازات ناشی از این جرم ، در مرتبه چهارم مجازات شرب خمر بسیار سختتر است.

موارد سقوط مجازات شرب خمر:

در قانون، شرایطی وجود دارد که می‌تواند مجازات شرب خمر را ساقط کند. توبه صادقانه از این جرم یکی از مهم‌ترین این شرایط است. عفو مقام قضایی یا عفو عمومی نیز می‌تواند به سقاط مجازات کمک کند.

عدم اطمینان و شبهه در اثبات جرم شرب خمر نیز حکم را ساقط می‌کند. در این صورت، مجازات اجرا نمی‌شود و متهم تبرئه می‌گردد. همچنین، اگر قانون جدیدی شرب خمر را نسخ کند، مجازات ساقط می‌شود.

در کل، این موارد نشان می‌دهند که قانون به حمایت از متهم اهمیت می‌دهد. در صورت وجود این شرایط، مجازات شرب خمر اجرا نمی‌شود.

حد شرب خمر:

بر اساس آیات قرآن و احادیث، حد شرب خمر هشتاد ضربه شلاق است. این مجازات برای هر بار شرب خمر اعمال می‌شود. در صورت تکرار، مجازات شدیدتری در نظر گرفته می‌شود.

شرایط اجرای حد

• استفاده از شهادت شهود یا اقرار مرتکب برای اثبات جرم
• دارا بودن شرایط مکلف بودن مرتکب (بالغ، عاقل و مختار بودن)
• عدم وجود شبهه در اثبات جرم
• اجرای حد در مأل عام (در برابر عموم مردم)
• اجرای حد توسط شخص مجاز

در صورت احراز این شرایط، حد شرب خمر بر مرتکب اجرا می‌شود. اگر این شرایط رعایت نشود، ممکن است مجازات تعزیر در نظر گرفته شود.

مجازات شرب خمر در قانون ایران، شامل حد و تدابیر تأدیبی و تربیتی است. این تدابیر با توجه به شرایط مرتکب و ملاحظات قضایی تعیین می‌شود.

شرایط تحقق جرم شرب خمر:

برای اینکه شرب خمر جرم شود، باید شرایط خاصی رعایت شود. این شرایط شامل عنصر مادی، معنوی و شرایط مرتکب است. در این بخش، به بررسی هر یک از این شرایط می‌پردازیم.

عنصر مادی جرم

عنصر مادی، مصرف واقعی مشروبات الکلی است. این مصرف می‌تواند به صورت خوردن، نوشیدن یا تزریق باشد. مقدار مصرف نیز مهم است.

عنصر معنوی جرم

برای تحقق جرم، عنصر معنوی نیز مهم است. عنصر معنوی به قصد و علم مرتکب اشاره دارد. مرتکب باید با علم به حرمت شرب خمر، مشروبات الکلی مصرف کند.

شرایط مرتکب

شرط دیگر، بلوغ و عقل مرتکب است. فرد باید بالغ و عقلی سالم باشد تا شرب خمر به او نسبت داده شود.

در مجموع، برای جرم شرب خمر، باید عنصر مادی، معنوی و شرایط مرتکب همزمان وجود داشته باشند. این اصول در قوانین و فقه اسلامی نیز تأکید شده است.

سوالات متداول: